SULTANHİSAR

AYDIN İLİ SULTANHİSAR İLÇESİ
SULTANHİSAR İLÇE TANITIM
sultanhisar
aydın sultanhisar
sultanhisar aydın

sultanhisar resimler
sultanhisar fotoğraflar
sultanhisar manzaralar
sultanhisar görüntüler
sultanhisar haber
sultanhisar harita
sultanhisar video
sultanhisar spor
sultanhisar ulaşım
sultanhisar iklim
sultanhisar incir
sultanhisar kestane
sultanhisar turizm
sultanhisar otel
sultanhisar yurt
sultanhisar pansiyon
sultanhisar konaklama
sultanhisar konut
sultanhisar emlak
sultanhisar emlak
sultanhisar daire
sultanhisar arsa
sultanhisar toki
sultanhisar lojman
sultanhisar kiralık
sultanhisar satılık
sultanhisar sağlık
sultanhisar hastahanesi
sultanhisar devlet hastahanesi
sultanhisar kaymakamlık
sultanhisar belediye
sultanhisar nüfus
sultanhisar emniyet
sultanhisar meb
sultanhisar eğitim
sultanhisar okul
sultanhisar kurs
sultanhisar lisesi
sultanhisar ekonomi
sultanhisar sanayi
sultanhisar ticaret
sultanhisar tarım
sultanhisar hayvancılık
sultanhisar meyvecilik
sultanhisar sebzecilik
sultanhisar dernek
sultanhisar yemekleri  
sultanhisar dağları
sultanhisar akarsuları
sultanhisar ovaları
sultanhisar tarihi eserleri
sultanhisar doğa
sultanhisar gezi
sultanhisar tatil
sultanhisar kültür
sultanhisar sanat
sultanhisar

Sultanhisar, Ege Bölgesi'nde Aydın iline bağlı bir ilçedir.

SULTANHİSAR İLÇE TARİHİ

İLÇEMİZİN TARİHÇESİ

Sultanhisar’ın ilk yerleşim yeri, bugün ilçe merkezinin 3 km. kuzeyinde bulunan NYSA Antik Kentidir. NYSA Antik Kentinin tarihi ise M.Ö. III. Yüzyıla yani eski Roma devrine kadar uzanır. Bugün NYSA’da kalıntıları görülen şehir I. Ankokhos tarafından kurulmuş, şehre eşinin ismine izafeten NYSA adı verilmiştir.

Meycut şehir, 1270 yılında Selçuklular tarafından kurulmuş, kısa sürede kültür ve sanat merkezi haline gelmiştir. Bölge sırasıyla 1270-1307 yılları arasında Menteşeoğulları, 1370-1390 yılları arasında Aydınoğulları, 1390-1922 yılları arasında da Osmanlı dönemini yaşamıştır. Sultanhisar, Aydınoğulları beyliğinden (1300-1403) Aydın Bey’in kızı Nilüfer Sultan’ın hisarıdır. Bu ilçe sultanın adına yapıldığından dolayı Nilüfer Sultan’ın adına izafeten yerleşim yerine “Sultanhisar” adı verilmiştir.

Yine İlçede o dönemden kalan tarihi eserler bulunmaktadır. NYSA antik kenti, dönemin en önemli kalıntı eserlerindendir. NYSA Antik Kentin tarihi, eski Roma devrine kadar uzanır.

Antik Karia bölgesinin en önemli kenti olan NYSA, Sultanhisar İlçesi'nin 3 km kuzey batısında yer almaktadır. NYSA, Büyük Menderes Ovasının kuzeyinde yer alan Aydın kuzey sıra dağlarının güneye bakan yamacında Tekkecikdere adlı akarsuyun çevresinde çok dik bir boğazın oluşturduğu alanın her iki yanında kurulmuş romantik görünümlü bir kenttir. Kent ile ilgili önemli bilgileri yaşamının büyük bir bölümünü NYSA’da geçiren ünlü coğrafyacı Strabon ile tarihçi Stephanus’dan almaktayız.

Stephanus, kentin M.Ö. 3. yy’ın ilk yarısında Seleukos’un oğlu 1. Antiochos Soter (M.Ö 281-261) tarafından eşi adına kurulduğunu belirtir. Strabon’a göre NYSA, Peleponnes’teki (Yunanistan) More Yarımadası Sparta’dan gelen Athymbros ve Hydrelus adlı üç kardeş tarafından kurulan üç ayrı yerleşim biriminin sonradan tek bir kent halinde birleşmesi ile olmuştur; Athmybros da bu kentin kurucusu olarak anılmıştır. Strabon NYSA’da hızla akan ve derin bir boğaz oluşturan ırmakla ikiye bölünmüş, bir tür 

“Çifte Kent” olarak bahsetmektedir. Önce, boğazın üzerinde ya da içinde kurulmuş üç yapıdan söz eder. İki kenti birleştiren bir köprü, bir stadyum(amphitheater), akar suların içinden geçtiği gizli bir yer altı geçidi, anfi tiyatrosu, onun altında Gymnasion’u ve Agora’sı günümüze kadar ayakta kalmış önemli bölümlerindendir. Ancak çoğu Roma İmparatorluğu döneminde büyük çapta genişletilmiş ya da değişikliğe uğramıştır.

SULTANHİSAR İLÇE ANTİK KENTLER

ANTİK KALINTILAR

Kentin surları: Bugün NYSA’yı çevreleyen Helenistik devir surlarına ait herhangi bir kalıntıya rastlanmamaktadır. Ancak yer yer Bizans döneminden kalma sur izleri görülmektedir.

Gymnasium: NYSA’daki gençlerin düşünsel ve bedensel olarak eğitim gördükleri, 70x165 m ölçütlerindeki bu büyük yapı kalıntısı Strabon zamanında büyük olasılıkla daha küçük ölçülerde bulunuyordu. Bugünkü yapı kalıntıları ise Roma imparatorluğu dönemine aittir.

Roma Hamamları: NYSA’da Strabon tarafından değinilmeyen yapı kalıntılarından birisi de Antik kentin doğusunda yer alan oldukça büyük bir yapı kalıntısıdır. Bu yapı geniş mekanları, dikdörtgen biçimli duvarları ve bir havuzu ile antik kentteki Roma Hamamlarıdır.

Kütüphane: M.S. 2.yy’da inşa edilen ve 2 yılda büyük olasılıkla 3 katlı olan bu yapı Efes’teki Celcus kütüphanesinden sonra Türkiye’nin en iyi korunmuş 2.antik çağ kütüphanesidir. Okuma salonunun yüzölçümü 13.40x14.80 metrelik bir alanı kaplar. Rulolar ya da yazmalardan oluşan ciltler nisler içinde yapılmış raflara konuluyordu.

Agora: 89x105 m. Ölçülerinde olan ve 4 yanı sütunlarla çevrili Agora bir Pazar yeridir. Doğusunda ve kuzeyinde lon düzeninde çift sıra sütunların bulunduğu yapılan kazılar sonucunda ortaya çıkarılmıştır.

Amphitheatre: Strabon’un amphitheatre olarak tanımladığı, sel suları nedeniyle oldukça tahrip olmuş, 44x192 m. Ölçütlerindeki stadyum 30.000 kişiyi alabilecek kapasitededir.

Bouleuterion: NYSA antik kentinin en iyi korunmuş yapılarından birisi Bouleuterion’dur. Strabon bu yapıyı Gerantikan (Yaşlılar Meclisi) olarak tanımlamıştır. 600-800 kişiyi alabilecek kapasitedeki Bouleuterion M.S. 1.yy’da inşa edilmiş olup bugünkü hali M.S. 2 yy’da değişiklik görmüş halidir.

Roma Tiyatrosu: İyi korunmuş bu yapı, Roma imparatorluğu döneminde inşa edilmiştir. 12.000 kişilik tiyatronun sahne alanı 27 metre çapındadır. Tiyatronun sahne yapısının podyumlarında bulunan bağcılık ve şarapçılık tanrısı Dionysos’un yaşamına ait frizler çok önemlidir. Çünkü NYSA tiyatrosundaki bu frizler Türkiye’deki diğer kabartma frizlere sahip üç antik tiyatronun (Hierapolis, Perge ve Side) en iyi korunmuş durumdakilerini oluşturur.

Tünel: Tonozlarla örtülü 100 m. Uzunluğundaki bu 2 katlı tünel, Strabon’un belirttiğine göre gizli bir yer altı geçididir. Bu tünel, Aydın dağlarından hızla akan sular için kanal görevini yerine getiriyor ve aynı zamanda tiyatro önündeki meydanı alttan destekliyordu.

Nekropol: Kentin Nekropol’ü kentin batı tarafından Akharaka’ya doğru giden kutsal yolun üzerinde bulunmaktadır. Bu mezarlıklar içindeyse genellikle lahitler bulunmaktadır.

Kiliseler: NYSA antik kentinde yapılan ilk araştırma olasılıkla tapınaklar üzerine inşa edilmiş olan 2 adet Bizans Kilisesine ait kalıntılara rastlanmıştır. Ancak, bugün kalıntılara ait izler kaybolmuştur.

STRABON

STRABON(M.Ö. 64-M.S. 21)

Coğrafyanın babası olarak bilinen Strabon, Amaseia’da (Amasya) doğdu. Gençliğinde NYSA’da eğitim gören Strabon, Aristodemos’un öğrencisi olduğunu yazmaktadır. Strabon’u ünlü yapan 17 kitaptan oluşan Geographika adlı yapıtıdır. Strabon'un bu büyük yapıtında verdiği çok önemli bilgilerin yanı sıra ülkelerin tarihi, gelenek ve görenekleri, dinsel inançlarıyla ilgili bilgiler de içerir.

SULTANHİSAR İLÇE COĞRAFYA

Aydın İli Ege Bölgesinin güney bölgesinde yer alır. Batı-doğu doğrultusunda uzana Büyük Menderes vadi tabanı yer yer genişleyip daralarak il toprakları boyunca uzanır. Kuzeyde Aydın dağlarının ovaya bakan yamaçları güneyde Dandalas Çayı, Akçay ve Çine Çayının vadi tabanları ile bu vadiler arasında yer alan Karıncalı, Madran ve Beşparmak dağ kütlelerinin büyük bölümleri de Aydın ili sınırları içine girer. Büyük Menderes vadi tabanı ve her iki yanında uzanan dağlar batıda Ege Denizinde son bulur. İlçemizde Akdeniz iklimi hakimdir. Yaz mevsimleri sıcak ve kurak kışları yağışlı ve ılıman geçer. Ortala yıllık sıcaklık 17-18 derecedir. Yıllara göre son 20 yılın yağış ortalaması 578 mm.’dir. Bitki örtüsü maki, yamaçlarda Akdeniz, çalı türleri, kızılçam, sedir ve meşe ağaçlarından oluşan ormanlar doğal bitki örtüsünü oluşturur.

SULTANHİSAR İLÇE EKONOMİ

İlçenin sanayisi tarıma dayalıdır. Bunlar zeytinyağı fabrikaları, pamuk çırçır fabrikaları, tarım ürünleri mumlama ve paketleme tesisi ve incir işletmeleridir. İlçede yetiştirilen belli başlı ürünler Akdeniz Bölgesi ve Ege Bölgesi'nin özelliklerini taşıyan zeytin, kestane, incir, üzüm, narenciye, pamuk ve çilektir.

ZEYTİN VE ZEYTİNYAĞI

Morfolojik Özellikleri : Zeytin boylu bir çalı veya 10 metreye kadar boylanabilen, sık dallı, yayvan tepeli, herdem yeşil yapraklı bir ağaçtır. Geniş, kıvrımlı, yamru yumru bir gövdesi vardır. Ağaç yaşlandıkça, düzgün gri renkli gövde kabuğu giderek çatlar. Ağacın tacı (tepesi), yaklaşık olarak artan boy kadar her sene genişler. Uzun ömürlü bir ağaçdır, yaklaşık 2000 yıl kadar yaşayabilir. Verimli topraklarda taç açık ve asimetrik, verimsiz topraklarda ise daha yoğun ve yuvarlaktır. Sürgünleri gri renkli, dikensiz ve hemen hemen üç köşelidir.

* Mızraksı, çok kısa saplı, deri gibi sert yaprakları sürgünlere karşılıklı çiftler halinde dizilmiştir. Yaprakları basit, tam kenarlı ve kenarlar alt yüze doğru hafif kıvrıktır. Yaprağın boyu 20-86 mm, genişliği de 5-17 mm’dir. Yaprakların ucunda sivri bir çıkıntı bulunur. Yaprağın üst yüzü koyu gri-yeşil ve tüysüz, alt yüzü mavimsi gümüşi renkte ve beyaz sık ipeksi tüylerle kaplıdır.

* Baharın sonlarına doğru yaprakların koltuğunda seyrek salkımlar halinde açan, küçük beyazımsı-sarı renkli, kokulu çiçekleri vardır. Rüzgârların taşıdığı çiçek tozlarıyla döllenen çiçekler etli ve yağlı meyve verir. Meyve önce yeşil, olgunlaştıktan sonra da parlak siyah bir renk alır. Etli meyvenin içinde sert bir çekirdek vardır. Meyvenin etli kısmından ve çekirdeğinden elde edilen "yağı" bakımından çok değerli bir ağaçtır. Aynı zamanda ağacının çok heybetli ve estetik bir görünümü vardır. Odunu çürümeye karşı son derece dayanıklıdır.

Kullanımı : Zeytinin yaprağında tanen, uçucu yağlar, organik asitler ve rezin bulunur. Yapraklar ve gövde kabuğu % 5 çay (infüzyon) halinde iştah açıcı, idrar söktürücü ve ateş düşürücü olarak kullanılır. Şeker hastalığında kullanım alanı olduğu gibi, tansiyon düzenleyici olarak da bilinir. Dermokozmetik amaçlı kullanılmaktadır. Zeytinyağlı şampuanlar saç dökülmesini engeller, saçın çabuk uzamasını sağlar, lezyonlu saçlı deriyi onarmaya yardımcı olur ve kepek oluşumunu engeller. Zeytinyağlı sıvı sabun, duş jelleri, katı sabun, bebek şampuanları cildi olumsuz dış etkenlere karşı korurlar. Cildi güzelleştirip yaşlanmasını geçiktirerek ciltteki kırışıklık oluşumunu engeller. Zeytin dayanıklılığın sembolüdür. Doğal zeytinyaglı dermokozmetik ürünler cilldimizde kimyasal kalıntılar bırakmadığından dünyada kullanımları giderek artmaktadır. Yüzyıllardır Akdenizlilerin ve Egelilerin sağlık ve güzellik kaynağı olmuştur. Kutsal metinlerde de şifa kaynağı olduğu belirtilmiştir.

Türkiye'deki Üretimi : Dünya zeytin üretici ülkeleri arasında; ağaç varlığı açısından Türkiye 4'ncü, alan açısından da 6’ncı sırada yer alır. Böylece dünya zeytinyağı üretimine % 8 oranında katkıda bulunur, sofralık zeytin üretiminde de İspanya’dan sonra 2’nci, tüketimde ise 1inci sırada yer alır. Marmara Bölgesi'nin ağaç varlığı açısından Türkiye içindeki payı da % 10 olarak belirlenir. Aydın, Ayvalık, Edremit Körfezi, Gemlik, Yalova gibi yerlerde yoğun olarak bulunur.

* Zeytin; ayrıca fabrikalarda işlenerek zeytinyağına da dönüştürülür.

Zeytinciliğin Türkiye Ekonomisindeki Yeri : Türkiye'de zeytin üretimi Ege, Marmara, Akdeniz ve Güneydoğu Anadolu Bölgelerinde yapılmaktadır. Zeytin yetişen 35 ilin dörtte birinde ağaçlar Türkiye ortalamasının altında verime sahiptir.

Faydaları : Besleyici değeri çok yüksek olan bir besindir. Zeytinde bol miktarda bitkisel protein, yağ, A, C, E vitaminleri ile kalsiyum, fosfor, kükürt, klor, magnezyum mineralleri vardır. Kalp ve damar sağlığı için çok faydalı olan zeytin, yaşlanmanın etkilerini de azaltır. Dermokozmetik amaçlı kullanıldığında cilde güzellik verir. Saç dökülmesini engeller, kepeği önler, saçları kuvvetlendirir. Kırışıklıkları giderir. Makyaj kimyasallarının oluşturabileceği olumsuz etkileri azaltır. Cilt hastalıklarının oluşumu önlemeye yardımcı olur.

SULTANHİSAR İLÇE İNCİR

İncir (Ficus carica), anavatanı doğu Akdeniz ve güneybatı Asya (Türkiye'den Afganistan'a kadar) olan, ağaç ya da ağaççık nitelikli bir bitki türü ve bu türün meyvesidir.

* İncir, dutgiller (Moraceae) familyasına dahil olan incir (Ficus) cinsinin içerdiği yaklaşık 800 kadar tür içinde ticari öneme sahip meyve veren tek bitkidir. Dişi ve erkek olarak ağaçları ikiye ayrılır, aynı ağaç üstünde hem dişi hemde erkek nitelikli organlar bulunmaz.Dişi ağaçların meyvesi büyük ve fazladır, erkek ağaçların ise ufak ve az meyvesi bulunmakla meyvesi dişilerininki gibi yenilebilir lezzette de değildir ancak tozlaşma için gereklidir. Genelde tozlaşma için pek çok dişi ağacın yakınına sadece bir tane erkek ağaç dikilir. İncir bitkisinin çiçeklerinde tozlaşma olayı mazı böcekleriyle gerçekleşir. Bu olaya "Kaprifikasyon" denir.

KURU İNCİR

* Meyvelerinin besin değeri yüksektir. Meyvelerin bileşimini %30-40 şeker, A,B,C vitaminleri oluşturmaktadır. Meyvelerinden hazırlanan infusyon özellikle çocuklarda kullanılabilen bir müshildir. Yapraklarındaki süt, "incir sütü" olarak bilinir ve halk arasında siğillere karşı kullanılır. Türün taze yaprakları ise, lapa halinde yaralara karşı tedavide halk ilacı olarak kullanılagelmiştir.

* 2005 yılı FAO verilerine göre Dünya'da 1.057.000-Ton incir üreilmiş olup, incirin Dünya'daki en büyük üreticisi 280.000 ton ile Türkiye'dir.Bunu 170.000-Ton ile Mısır ve diğer Akdeniz ülkeleri takip etmektedir. Başlıca dış satım ürünümüzdür. Ege bölgesinde tarımda ön planda yer alır. Türkiye'de en fazla Aydın yöresinde yetiştirilir.

SULTANHİSAR KESTANE

KESTANE

Morfolojik Özellikleri : Yaprak döken bazen çalı formunda olan orman ağaçlardır. Kabuk çatlaklıdır. Yaprak koltuğunda çıkan tomurcuklarla yalancı uç tomurcukları vardır. Tomurcuklar üst üste binmiş 2 pulla örtülmüştür. Yapraklar sarmal dizilmiş fakat bükük iki sıralı görünür. İkincil damarlar birbirine paralel uzanır. Yapraklar kalın kimi zaman sert, mızraksı, kenarı dişli ve kılçıksı yapıda olabilir.

Kestane Üretim-Tüketim : Kestane ülkemizde en çok Aydın ilinde yetiştirilmektedir ve burdan hasat edilen kestaneler iç pazarda,dış pazarda ihracatı yapılmaktadır. Ayrıca özellikle Aydın ilinden ihraç edilen kestaneler çok kaliteli olup;Bursa ilimizde ve İzmir'in Ödemiş ilçesindeki Bozdağ dağda Kestane Şekeri adıyla bilinen bir tatlı çeşidi olarakta imal edilmektedir.Bazı çörek, kek ve pasta çeşitlerinde de kullanılmaktadır.

Kullanımı : Kestane; eski zamanlardan beri insan beslenmesinde önemli bir yer almıştır. Araştırıcılar ilk zamanlarda Alp yöresinde yaşayan insanların 4 – 6 aylarını kestane ağırlıklı beslenme ile geçirdiklerini belirtmektedirler. Bu yörede kişi başına kestane tüketiminin yılda 150 kg dolaylarında olduğu ifade edilmektedir. Bu nedenle kestane meyvesi fakirin ekmeği, ağacı da ekmek ağacı olarak tanımlanmaktadır.

* Kestane, doğada tamamen doğal şartlar altında yetiştirilen, tarımsal ilaç, suni gübre kullanılmayan organik tarım ürünüdür. İçerdiği besin öğelerine ilaveten organik tarım ürünü olması nedeniyle kestane, beslenme diyetlerinde eskiden beri yer aldığı önemini günümüzde de korumaktadır. Başta Fransız mutfağı olmak üzere birçok Kuzey Yarım Küre ülkesinin mutfağında vazgeçilmez bir unsur olan kestane, etli yemeklerin hazırlanmasında, çeşitli salatalarda lezzet arttırıcı olarak yer almaktadır. Ayrıca kestane şekeri, kestane püresi, kestane ezmesi gibi çeşitli tatlılar da yapılmakta ve bu ürünler tek başına tüketilebildiği gibi pastalarda da kullanılmaktadırlar. Kestaneler öğütüldüğünde, badem ve fındıktaki gibi yağlı bir yapı yerine güzel ve tatlı bir un haline gelir.Bazı araştırmacılar inek sütündeki süt şekeri laktozun çocuklar için alerjik etkisi nedeniyle çocuklara uygun tatlı ve çorbaların hazırlanmasında kestane ununun alternatif bir ürün olabileceğine dikkati çekmektedirler. Kestane unu ayrıca, sütlü puding türü ürünlerde, ekmek yapımında, flakes ( corn flakes) türü ürünlerin hazırlanmasında kullanılmaktadır.

* Yenebilir nitelikteki taze kestane başta nişasta ve çeşitli şekerler olmak üzere iyi kalitede sindirilebilen lifli maddeler, protein, düşük oranda yağ, çeşitli mineral maddeler, B1, B2 ve C vitaminlerini içermektedir. 100 gram yenebilir kestane ortalama olarak 160 kcal enerji sağlamaktadır.

* Kestane, doyurucu özelliğine paralel olarak insanların beslenmesine katkı sağlayan bir çok besin öğelerine sahiptir.

* 100 gr taze kestanenin (yenebilir kısmı) besin öğeleri:

* Kalori ( kcal) : 160

* Karbonhidrat (g) : 34

* Şeker (g) : 9,6

* Protein (g) : 3,2

* Yağ (g) : 1,8

* Sodyum (mg) : 9

* Potasyum (mg) : 395

* Kestanenin besin öğeleri kestane türüne, çeşidine, yetiştiği ekolojik şartlara göre değiştiği gibi uygulanan işleme teknolojilerine göre de değişikliklere uğramaktadır. Örneğin kestane haşlandığı zaman nem oranı yükselmekte ve toplam enerji değeri % 25 oranında azalarak 120 kcal ‘ e düşmektedir. Haşlama esnasında nişasta bileşimi değişmekte ayrıca potasyum ve sodyum miktarları azalırken kalsiyum miktarında değişiklik görülmemektedir.

* Kavrulduğu takdirde nem oranı % 20 dolaylarında azalırken, şeker miktarı % 25 oranında artmakta ve enerji değeri 200 kcal olmaktadır.

* Kestane kurutulduğunda raf ömrü uzamakta, besin öğelerinde artışlar görülmektedir.

SULTANHİSAR NARENCİYE

NARENCİYE

Turunçgiller, turunç, portakal, mandalina, greyfurt ve limon gibi ekonomik değeri yüksek olan Citrus cinsi meyve ağacı türlerini de içine alan bir bitki topluluğudur.

Yetiştiği Yerler : Vatanı Çin ve Hindistan olan, fakat bugün hemen hemen ılıman iklime sahip bütün memleketlerde kültür şekilleri yetiştirilen, yaprak dökmeyen, uçucu yağ taşıyan küçük ağaçlar. Yaprakları tam, yumurtamımsı, parlak ve derimsidir. Çanak ve taç yaprakları beş parçalıdır. Taç yaprakları etli, beyaz veya pembe olup, hoş kokuludur. Meyve sarı ve turuncu renkli, çok gözlü ve etlidir.

* Türkiye'de güney ve güneybatı Anadolu ile kuzeydoğu Akdeniz bölgeleri.

Kullanıldığı Yerler : Bu bitkilerin meyvelerinden gıda olarak faydalanıldığı gibi, meyve kabuklarından, yapraklarından veya çiçeklerden, parfümeride koku ve lezzet vermekte kullanılan uçucu yağlar da elde edilir. Citrus, deodorant ve göz kremleri karışımlarında da kullanılmaktadır.

SULTANHİSAR ÇİLEK

Çilek Yetiştiriciliği : Üzümsü meyveler grubuna giren türlerden en önemlisidir. Çilek meyvesi gerçek bir meyve olmayıp yenen kısmı 40-60 kadar pistilin birleştiği çiçek tablasıdır.

* Çilek yüzeysel kök yapan otsu bir bitkidir. Kökler iyi drene edillmiş (süzek) topraklarda 60-70 cm’ ye kadar iner. Ağır topraklarda ise kökler yatay büyür.

* Çileğin kök gövdesi ya da taç kısmı çok kısalmış bir gövdedir.

* Çilek yaprakları 2/5 düzeninde spiral olarak dizilmiştir. İlkbaharda havalar ısınınca patlayan embriyonik yapraklar 2-3 hafta sonra tam büyüklüğe erişir. Her yaprağın 1-3 ay ömrü vardır.

* Çilekte çiçekler salkım şeklindedir. Buna değişmiş gövde de denilebilir. Çilekte iyi tozlanma gereklidir. İyi tozlanmamış meyvelerde şekil bozukluğu olur. Tozlanmadan sonra meyve genelde 30-35 günde olgunlaşır.

Çileğin Faydaları : Bol miktarda A, B ve C vitaminleri ile kalsiyum, demir ve fosfor gibi mineral maddeler içeren çilek, kansere karşı da önemli bir kalkan.

* Uzmanlara göre çilek; kansere karşı koruyucu ve ilerlemesini önleyici özellikler taşıyor. Bağışıklığı güçlendiren ve besin değeri yüksek olan çilek; çocuk felci, ağız ve deri yaralarını oluşturan bazı virüsler için öldürücü etkiye de sahip.

* Çileğin diğer faydaları şöyle sıralanabilir: Ciltteki sivilce ve aknelere iyi gelir. İdrar söktürücü, romatizma ve gut hastalığı ağrılarını azaltıcı etkisi var. Sinirleri kuvvetlendirip, bağırsak kurtlarını döker ve ateş düşürür. Ancak çok güçlü bir besin olduğu için bazen alerjiye neden olabilir.

SULTANHİSAR YEMEKLERİ

Yöresel Yemekler

Aydın mutfağı, zeytinyağlı yemekleri, incir, üzüm, narenciye ürünleri, turunç reçeli ve çipura, kefal, mercan ve barbunya gibi zengin balık çeşitleri ile Türkiye'nin çeşidi bol ve lezzetli mutfakları arasındadır. Yörenin kendine özgü yemeklerinden bazıları; çorbalardan tarhana çorbası, kulak çorbası; yemeklerden acılı güveç, patlıcan biber kızartma, zeytinyağlı kırlı kızartma, zeytinyağlı taze ve kuru börülce, patlıcan kavurma, sarmaşık ve kedirgen kavurma, yaprak

sarma, etli nohut yahnisi, nohutlu kereviz, etli enginar, arap saçı,ciğer sote, imambayıldı, keşkek, tandır kebap, yuvarlama (sıkma), paşa böreği, cilav(ayran böreği); salatalardan patlıcan-biber teretoru (turşusu), börülce teretoru, turp otu salatası, semizotu salatası, çingene pilavı; tatlılardan ise irmik helvası, zerde, muhallebi, sütlaç, aşure, lokma, pelvize tatlısı, paşa böreği, yuvarlama, ısırganotu böreği sayılabilir.

SULTANHİSAR İLÇE İKLİM

Sultanhisarda İklim

Akdeniz iklimi egemendir. Yazlar sıcak ve kurak, kışlar ılık ve yağışlıdır. İldeki dağların denize dikey inmesi , deniz rüzgarlarının çok içerlere kadar girebilmelerini sağlar. Bu nedenle Akdeniz Bölgesindeki sıcaklar kadar bunaltıcı sıcaklar görülmez. İlde en yüksek sıcaklık temmuz en düşük sıcaklık ise aralık aylarında görülmektedir.

Yıllık sıcaklık ortalaması 17 °C'dir. Yıllık yağış ortalaması ise 600 Kğ/M2 dir. Yağışların mevsimlere göre dağılımında düzensizlik görülmektedir. İl'e belirli aralıklarla kar yağdığı da görülmektedir. Özellikle yüksek kesimlere bazı yıllar 25-30 cm. ye varan kar düşmektedir

MALGAÇ KÖPRÜSÜ DESTANI

SULTANHİSAR MALGAÇ KÖPRÜSÜ DESTANI

60 kişiydiler...

Güneş daha doğmamıştı. Bahtı kararmış Anadolu’yu ışıklara boğmamıştı. Onlar gece yarısı Yenipazar’dan yola çıkmışlardı. Mübarek bir amaçları vardı. Anadolu’yu istilaya gelenlerin ayaklarını kıracaklardı.

60 kişiydiler...

Kara haberler birbirini izliyordu. 15 Mayıs 1919’da İzmir’in, 17 Mayısta Söke’nin, 26 Mayısta Germencik’in, 27 Mayısta Aydın’ın ve 3 Haziranda Nazilli’nin düştüğünü gören ve duyan her yurtsever gibi onlarda kahroluyordu.

60 kişiydiler...

15 Haziran 1919 günü yeni başlıyordu. Ortalık henüz alacakaranlıktı. Besmele ile gece yarısı bindikleri sal onları Menderes’in karşı kıyısına bıraktı. Düşmanı şaşırtacaklardı. Şaşırtma planları bir harikaydı. Yörük Ali Efe Sultanhisar işgal komutanı Yüzbaşı Yorgiyes’e sözüm ona teslim olmaya gidecekti. Haber uçuruldu, yerini buldu. Yüzbaşı Yorgiyes, sevinçten ellerini ovuşturuyordu. Güneyden gelenler sessizce demiryolunun kuzeyine geçtiler. Düşman henüz uyuyordu.

Düşmanı kuzeyden vuracaklardı. Daha sonra aklı başına gelecek olan düşman kuzeyden vuranların yine kuzeyden geldiklerini sanacaktı. Efeler hazırlıklarını bitirmek üzereydiler. Bu sırada Arap Şükrü’yü gördüler. Atçalı Arap Şükrü incir bahçesine ilek atmaya gidiyordu. Silahsızdı. Efe onu çağırdı. Arap Şükrü de Efe’nin kuvvetlerine katıldı. Malgaç çayı çok az akıyordu. Sanki Memleketin haline ağlıyordu…

60 kişiydiler...

Bu yiğitler;

Yörük Ali Efe, Kazalaklı Efe, Arap Şükrü, Parmaksız Hasan, Yüzbaşı Ahmet, Teğmen Zekai, Mendirmeli Kör Ali, Çilingirin Mustafa, Sogancılarlı Kara Mehmet, Pekmezcinin Ahmet, Gurbetin Ali, Direcekli Tevfik, Dallıcalı Mehmet, Tahtacı Memiş, İsabeylili Ese Efe, Teğmen Necmettin, Giritli Memduh Bey, Güvendikli Mehmet Ali, Aşık, Kınalı Dokuz, Gülbayram, Hasan Bey, Akbaş Mehmet, Sinan’ın Ahmet, Hacı Mehmedin Hafız, Mesutlulu Durmuş Ali, Kıllıoğlu, Ovacıklı Çolak Süleyman, Kuru Köyden Yiriğin Ali, Sarınoğlu Köyünden Arap Ali, Ramazan,

Evcilerden Şeytan Ahmet, Mollaların Hidayet, Sağırın Mehmet Ali, Tevfik ve Hüseyin Beyler, Horzumoğlu Mustafa Onbaşı, Koç Alilerin Halil, Esenlerin Durmuş, Halil Çavuş, Sarı Hüseyin, Kasap Mehmet, İbrahim Çavuş, Kör Ahmet, İğ Kuyruk Mustafa, Deli Mehmet, Direcikten Taşçı Alisi, Kütahyalı Recep Çavuş, Tombağın Mehmet, Habibin Ali Efe, Kazancılı Çolak Ahmet, Arif, Osman, Mehmet, Dayı, Şakir, Koca Ali Ahmet Çavuş ve Bacakoğlu Hasan’dı.

60 kişiydiler...

Hazırlıklar tamamdı ve herkes yerini almıştı. İşgalciler, Sultanhisar’daki karakolun yanı sıra Malgaç Çayı Köprüsünün doğu ayağının kuzey kenarına da bir karakol kurmuşlardı. Altı çadırla bu karakolda yirmi asker vardı. İşte hedef bu karakoldu. İki nöbetçi er, sabah mahmurluğuyla ayakta zor duruyordu.

60 kişiydiler...

Gün ışıyordu. Uyanan ilk asker çaya inmeye çalışıyordu. Yörük Ali Efe tetiğe bastı., asker yere düştü. Karnına yediği kurşunun etkisiyle danalar gibi böğürdü. Diğer askerlerde çadırlardan deliler gibi fırladı. Ve ölümüne bir savaş başladı. Kurşunlar can almak için uçuyordu. Tam bu sırada Devrant palangasında görevli makasçı Kastamonulu Ali Çavuş (Yazarın Dedesidir) Sultanhisar’a erzak almaya geliyordu. Yörük Ali Efe “Ali Çavuş köprüye girme yere yat” diye bağırdı. Silah seslerinin ta uzaktan duyulduğu Devranttan beri neler olduğunu anlamaya çalışan

Ali Çavuş, hemen kendini yana attı ve oracıkta acı çeken tek yaralımızı kucaklayıp bağrına bastı. Silah sesleri üzerine, Sultanhisar’dan yeni askerler geliyordu. Bunların sayısı ondu. Dokuzu vuruldu. Sağ kalanı da Ali Efe Sultanhisar’a yolladı. Asker delicesine koşarak gözden kayboldu. Düşmanın asker kaybı yirmi dokuzdu. Oysa Yüzbaşı Yorgiyes, Yörük Ali Efe’yi bekliyordu. Askerin anlattıklarını duyunca beyninden vuruldu. Çünkü O, Efe’yi teslim alarak, General Hacı Anesti’den kocaman bir aferinle altın yaldızlı Efzun Madalyası alacağını umuyordu.

60 kişiydiler...

Artık onlar yaşamıyorlar. Destan yazan bu kahramanlar toprak oldular. Onlar, Anadolu işgalcilerine karşı ilk örgütlü saldırıyı gerçekleştirdiler. Zafere ulaştılar. Onların hepsi, şimdi ışıklar içinde yatıyorlar.

SULTANHİSAR İLÇE KÖYLERİ

Köyler:

Demirhan¹ • Eskihisar • Güvendik • İncealan¹ • Kabaca • Kavaklı • Kılavuzlar¹ • Malgaçemir • Malgaçmustafa • Uzunlar¹ • Yağdere¹

¹ Atça beldesine bağlı olanlar

Aydın İlçeleri: Merkez ilçe • Bozdoğan • Buharkent • Çine • Didim • Germencik • İncirliova • Karacasu • Karpuzlu • Koçarlı • Köşk • Kuşadası • Kuyucak • Nazilli • Söke • Sultanhisar • Yenipazar